Điện Văn 243 Tối Mật Ngày 24/8/1963

ĐIỆN VĂN 243 TỐI MẬT NGÀY 24/8/1963
của Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ
Cư sĩ Nguyên Giác dịch

Bản nháp soạn ngày 24/8/1963, bởi:
Roger Hilsman (Giám đốc Phòng Tình báo và Nghiên cứu)

Chấp nhận điện văn và xếp loại hồ sơ mật bởi: Averell Harriman
(Thứ Trưởng Ngoại Giao về Viễn Đông Sự Vụ)

Giải mật ngày 20/4/1998

(LỜI NGƯỜI DỊCH: Hồ sơ này trong Tự Điển Bách Khoa Mở Wikipedia gọi bằng nhiều tên khác nhau – DEPTEL 243, còn gọi là Telegram 243, hay August 24 Cable, hay ngắn gọn là Cable 243. Phần lớn nội dung của hồ sơ này cũng được ghi lại vào The Pentagon Papers.

Có vài điểm ghi nhận như sau:

● Điện văn 243 chỉ gửi tới cấp cao nhất, trong các nhà ngoạị giao Mỹ tại VN chỉ gửi riêng tới Đại sứ Henry Cabot Lodge; còn trong giới quân sự Mỹ chỉ gửi riêng tới Đô Đốc Harry Felt, Tư Lệnh Quân Lực Mỹ Thái Bình Dương.
● Chính phủ Mỹ ủy quyền cho Đại sứ Lodge nói thằng với ông Diệm, rằng Mỹ không đồng ý việc ông Nhu chỉ huy cảnh sát và Lực Lượng Đặc Biệt tấn công các chùa.
● Ủy quyền cho Lodge đòi ông Diệm trả tự do tức khắc cho tăng ni, và xóa bỏ Dụ Số 10 tức khắc. Nói thẳng, nếu không làm, Mỹ sẽ ngưng mọi viện trợ quân sự và kinh tế.
● Ủy quyền cho Lodge nói với các tướng lãnh Việt Nam rằng Mỹ sẽ ủng hộ trong thời gian chuyển tiếp quyền lực để gỡ bỏ ông bà Nhu, và nếu Diệm ngoan cố, sẽ thay thế Diệm luôn.
● Cho Đại sứ Lodge toàn quyền soạn kế hoạch, thực hiện.

(Đính kèm nguyên văn bản PDF / .JPEG. Bản dịch thực hiện bởi Cư sĩ Nguyên Giác.)

BẮT ĐẦU DỊCH

HÀNH ĐỘNG: Tòa Đại Sứ Hoa Kỳ ở Sài Gòn – Xử Lý Tức Khắc

CHỈ ĐỌC THÔI — ĐẠI SỨ LODGE

CÙNG GỬI: CINCPAC/POLAD (Bộ Tư Lệnh Quân Lực Mỹ Thái Bình Dương/Nhóm Cố Vấn Chính Sách Ngoại Giao Hoa Kỳ) RIÊNG TỚI ĐÔ ĐỐC FELT

CẤM PHÁT TÁN

Về việc: Điện văn 0265 từ cơ quan CIA tại Saigon báo cáo về quan điểm Tướng Trần Văn Đôn; Các điện văn Saigon 320, Saigon 316 và Saigon 329 (từ Tòa Đại Sứ Hoa Kỳ ở Sài Gòn gửi về).

Bây giờ đã thấy rõ rằng cho dù là thiết quân luật do quân đội VNCH đề ra hay do Nhu gài bẫy họ để ra luật này, Nhu đã lợi dụng việc áp đặt thiết quân luật để tấn công các ngôi chùa với sức mạnh cảnh sát và Lực Lượng Đặc Biệt của Đại Tá Tung trung thành với Nhu, do vậy đã đặt gánh nặng trách nhiệm trên quân đội trong mắt nhìn từ thế giới và từ người dân Việt. Cũng thấy rõ rằng Nhu đã tự dàn dựng để chính Nhu lên vị trí chỉ huy.

Chính phủ Mỹ không thể dung túng tình hình trong đó quyền lực nằm trong tay Nhu. Diệm phải được cơ hội để tự gạt bỏ Nhu ra và các thủ hạ của Nhu, và thay thế họ bằng các nhân sự chính trị và quân sự tốt nhất có thể có.

Nếu, bất kể mọi nỗ lực của ông (Lodge), Diệm vẫn ngoan cố và từ chối, rồi chúng ta phải đối mặt với khả thể rằng chính bản thân Diệm cũng không giữ lại được.

Bây giờ chúng tôi tin rằng hành động khẩn cấp cần phải thực hiện để ngăn cản Nhu không củng cố thêm vị trí của Nhu. Do vậy, trừ phi trong khi tham khảo với Tướng Harkins (Tư Lệnh MACV) nhận ra những phản đối cực kỳ quan trọng, ông được ủy quyền tiến hành các việc sau:

(1) Thứ nhất, chúng ta phải tiếp tục áp lực ở mức độ thích nghi đối với chính phủ VNCH như sau:
(a) Chính phủ Hoa Kỳ không thể chấp nhận hành vi đàn áp Phật Tử của Nhu và tay chân dưới vỏ bọc thiết quân luật.
(b) Phải có hành động điều chỉnh tình hình tức khắc, bao gồm cả việc gỡ bỏ Dụ số 10, trả tự do cho các vị sư, các ni cô, vân vân… đang bị giam.
(2) Chúng ta phải cùng lúc, nói với các lãnh đạo quân sự VNCH rằng Hoa Kỳ thấy là không thể tiếp tục viện trợ chính phủ VN về mặt quân sự và kinh tế, trừ phi các bước trên thực hiện tức khắc, mà chúng ta công nhận đòi hỏi gỡ bỏ ông bà Nhu ra khỏi chính trường. Chúng ta ước mong sẽ cho Diệm cơ hội hợp lý để gỡ bỏ ông bà Nhu, nhưng nếu Diệm ngoan cố, rồi chúng ta sẵn sàng chấp nhận kết quả hiển nhiên rằng chúng ta không còn ủng hộ Diệm nữa. Ông [Lodge] cũng có thể nói với các cấp chỉ huy quân sự thích hợp của VNCH rằng chúng ta sẽ ủng hộ họ trực tiếp trong bất kỳ thời khoảng chuyển tiếp nào khi cơ chế chính phủ trung ương bị tan vỡ.
(3) Chúng ta công nhận sự cần thiết gỡ bỏ tai tiếng cho quân đội VNCH về các trận tấn công chùa, và quy lỗi trực tiếp vào Nhu. Ông [Lodge] được ủy quyền để tuyên bố như thế ngay tại Sài Gòn khi ông thấy cần để đạt mục tiêu đó. Chúng tôi nơi đây [ở thủ đô Washington DC] đã sẵn sàng nói cùng những lời như thế, và sẽ yêu cầu Đàì Tiếng Nói Hoa Kỳ (VOA) nói cùng những lời như thế trong điện văn được ghi số kế tiếp, bất cứ khi nào ông [Lodge] yêu cầu, hẳn là càng sớm càng tốt.

Cùng lúc với những điều trên, Đại sứ [Lodge] và các viên chức ngoại giao tại VN nên khẩn cấp khảo sát tất cả những cấp lãnh đạo thay thế có thể được, và soạn kế hoạch chi tiết để xem chúng ta làm sao có thể thay thế Diệm nếu điều này cần thiết.

Hãy giả sử rằng ông sẽ tham khảo với Tướng Harkins về bất kỳ việc phòng ngừa nào mà cần thiết để bảo vệ nhân viên Hoa Kỳ trong thời kỳ khủng hoảng.

Ông sẽ hiểu rằng chúng tôi không thể từ Washington cho lệnh chi tiết để ông tìm cách thực hiện chiến dịch này, nhưng ông cũng sẽ biết rằng chúng tôi sẽ ủng hộ ông tối đa về các hành động ông làm để đạt các mục tiêu của chúng ta.

Không cần nói rằng chúng ta giữ kín điện văn này tới mức chỉ những người cần thiết mới đọc, và ông sẽ cảnh giác tương tự để ngăn cản việc lộ chuyện quá sớm.

GP-2

BALL (Đóng dấu tên của Thứ Trưởng Ngoại Giao George Ball)

HẾT (đọc thêm các bài viết về sự kiện đàn áp Phật giáo ở cuối bài)
Nguyên văn hồ sơ PDF