Thiền Tông Đốn Ngộ

THIỀN TÔNG ĐỐN NGỘ

HT. Thích Thông Phương
Hội Thiền Học Việt Nam. PL. 2547 – DL. 2003

Mục lục

Lời Mở Đầu

Quyển THIỀN TÔNG ĐỐN NGỘ này do chúng tôi biên tập những bài giảng chuyên về thiền và hệ thống lại cho người học tiện tham cứu. Trong đây, chúng tôi không dám phô trương kiến giải, chữ nghĩa với người, chỉ với tâm nguyện đem chút ít chỗ kinh nghiệm chia sẻ cùng mọi người một lẽ thật ngay trong thế gian này mà người người hằng bỏ quên.

Qua Thiền tông Trung Hoa, về yếu chỉ đã khiến người học khó lãnh hội, cộng thêm cách khai thị của chư Tổ người Trung Hoa, càng khiến người học thấy xa lạ, đau đầu. Ở đây, với chỗ nhận hiểu ngay bản thân chính mình, chúng tôi diễn đạt lại bằng chính ngôn ngữ của người Việt Nam để gần gũi với người Việt chúng ta hơn, đồng thời cho thấy “lẽ thật này” chúng ta vẫn có phần không thua kém.

Tuy nhiên, Thiền vốn không thuộc ngôn ngữ, văn tự, vượt hẳn con đường suy nghĩ phân biệt thì đâu thể diễn đạt bằng lời mà thấu tột! Song, từ sức sống nội tâm ứng ra ngôn ngữ văn tự, thì ngôn ngữ văn tự hẳn nhiên cũng không luống uổng. Chỉ mong người học khéo đạt ý quên lời, chữ chữ, câu câu luôn xoay lại chính mình là gốc, thì ngay một dấu chấm (.), một nét phẩy (,) cũng sáng ngời ánh sáng chân thật kia, đâu từng thiếu sót!

Thiền tông vốn không trọng lý luận nhiều, bấy nhiêu lời buông ra e đã làm nhơ tai mắt Tổ sư, với bậc quá lượng hẳn bịt tai cười ngất! Cơm ngon chẳng cần với người đã no bụng.

Một chút phương tiện này kính xin lưu lại cho người trên đường tìm về quê cũ. Nếu có chút thích thú hãy ném quách vào trong ấy, xem xem, chính là gì?

Bao nhiêu lời lẽ hay khéo không ngoài một tiếng “À!” lên, là xong tất cả.

Chưa có tiếng “À!”, chớ bảo là không tất cả!

Xin trao lại cho người!

Thiền viện Trúc Lâm
Mùa an cư năm Nhâm Ngọ – 2002
Kính ghi
THÍCH THÔNG PHƯƠNG

Dẫn Nhập

Một đạp vỡ tung vô lượng cõi
Lắc mình pháp giới bặt tăm hơi

Nói đến thiền tông là nói đến đốn ngộ. Tức chóng ngộ ngay bản tánh chính mình cùng Phật không khác, không trải qua thứ lớp, không do tu hành mới được. Đây là phá tan cái thấy còn kẹt trên thứ lớp, vượt qua giáo nghĩa phân biệt, ngộ thẳng tự tâm.

Điển hình, Đức Sơn vốn là một giảng sư kinh Kim Cang nổi tiếng mà ban đầu Sư còn không hiểu nổi và đã phát nguyện: “Kẻ xuất gia muôn kiếp học oai nghi của Phật, vạn kiếp học tế hạnh Phật còn chẳng được thành Phật, ta phải ruồng tận hang ổ của chúng, diệt sạch những giống ấy để đền ơn Phật”. Kịp đến khi Sư gặp bà già bán bánh, nghe bà hỏi một câu, đáp không trôi, mới thấy lại: Còn có cái gì nữa? Rồi khi Sư gặp Long Đàm, đưa đèn thổi tắt, liền chợt ngộ “Trí vô sư vốn vượt ngoài chữ nghĩa đã học được”.

Quả thật, chân lý thiền vốn ở ngay nơi người, ngay trong tự tâm chúng ta đây thôi. Vậy ai có tâm thì chắc chắc có thiền, không nghi ngờ gì nữa. Nhưng tại sao có người đành quay lưng từ chối không nhận?

Kìa, Phật thành đạo là thành ở đâu? Có lẽ nào lại ở dưới cội bồ đề hay trên sao mai? Thấy như thế, thì đến tột mé vị lai hẳn cũng chưa gặp. Rồi chư Tổ tỏ ngộ là tỏ ngộ ở đâu? Quyết không thể ở nơi bộ kinh này, bộ kinh kia hay ngữ lục nọ. Moi móc kiếm tìm trong đám rừng chữ nghĩa đó thì đời đời kiếp kiếp vẫn không bao giờ gặp chư Tổ.

Kìa gió thổi thông reo, lá rung trước mắt, ánh sáng vĩnh hằng đang hiển bày ra đó. Sức sống này làm sao ghi chép chú giải?

Kìa, Tuệ Hải đến Mã Tổ toan cầu pháp vi diệu, Mã Tổ bảo ngay:

Kho báu nhà mình chẳng đoái hoài, bỏ nhà chạy đi tìm cái gì? Ta trong ấy không có một vật, cầu Phật pháp cái gì?

Sư lễ bái thưa: Cái gì là kho báu nhà mình của Tuệ Hải?

Mã Tổ nghiêm nghị bảo thẳng: Chính ngươi hiện đang hỏi ta, đó là kho báu của ngươi, đầy đủ tất cả không hề thiếu thốn, tự do sử dụng, đâu nhờ tìm cầu bên ngoài.

Ngay câu nói này, Sư tự nhận bản tâm không do hiểu biết, liền vui mừng lễ tạ.

A! Kho báu từ vô thủy bỗng chốc hiện bày trước ra mắt, còn gì vui sướng hơn? Nhưng đặc biệt ‘không do hiểu biết’, chỗ này chữ nghĩa làm sao ghi chép được.

Thực vậy, Thiền tông chỉ thẳng là chỉ thẳng ngay đây, khỏi phải quanh co trên lý luận dài dòng. Người nhận thì nhận liền, không cho suy nghĩ chần chờ. Phải chộp lấy thời cơ kịp lúc, nhảy qua cả ông thầy, tự sống dậy không thể nghĩ bàn. Chính vì thế, Thiền tông thường lưu truyền: “Cái thấy bằng Thầy, còn kém Thầy nửa đức, cái thấy vượt hơn Thầy mới kham truyền trao”. Phải vậy chớ, “Kia đã trượng phu, ta đây cũng vậy”. Đâu thể tự khinh mình mà đành lui sụt. Hãy tin chắc, ÁNH SÁNG TÂM TÔNG đang tỏa chiếu trong ta. Nói năng qua lại, đi đứng tới lui, mọi động dụng hằng ngày có thiếu thốn bao giờ đâu. “Trường An ồn náo, nước con vẫn an ổn”, ai ai đều có sẵn một chỗ bất khả xâm phạm ấy, sao không tự nhận đi, chạy tìm kiếm nơi người thì bao giờ mới được an? Chân lý thì rất đơn giản, mà con người tưởng tượng quá nhiều thành rắc rối, lạ lùng, xa lạ, đáng thương! Đây này, ngay một niệm hiện tiền bặt cả ba đời trước sau. Còn ai dối được mình? Chớ học theo Chu Kim Cang, đối diện bà già đưa bánh tới tận miệng, lại đành ôm bụng đói ra đi. Thật đáng tiếc! Đáng tiếc!

Một chút xíu đó mà xưa nay nói hoài cũng không hết. Bởi vậy, Thiền tông nêu cao tông chỉ:

GIÁO NGOẠI BIỆT TRUYỀN,
BẤT LẬP VĂN TỰ,
TRỰC CHỈ NHÂN TÂM,
KIẾN TÁNH THÀNH PHẬT.

Dịch:

TRUYỀN RIÊNG NGOÀI GIÁO,
CHẲNG LẬP VĂN TỰ,
CHỈ THẲNG TÂM NGƯỜI,
THẤY TÁNH THÀNH PHẬT.

| Mục lục | Trang sau |